Verslag: samenwerking met externe partners: onderzoek in opdracht als vorm van applied history

In deze sessie werden verschillende aspecten van het samenwerken met externe partners belicht: partners die naar de universiteit komen omdat zij op zoek zijn naar specifieke wetenschappelijke expertise, of partners die door ons als universiteit worden benaderd omdat wij denken dat we iets te bieden hebben dat voor hen waardevol kan zijn. In de wandelgangen heet dit vaak onderzoek in opdracht, omdat een opdrachtgever of subsidieverstrekker de benodigde middelen verstrekt voor het uitvoeren van het onderzoek. Toch zou beter gesproken kunnen worden over partners. Want, zoals deze sessie liet zien, is er in de meeste gevallen eerder sprake van een uitwisseling van kennis, dan van eenzijdige kennisoverdracht vanuit de universiteit. Kortom: ook wij leren van onderzoek in opdracht.

In deze sessie kwamen diverse vormen van samenwerking met externe partners aan de orde. Jeroen Koch bekeek de samenwerking vanuit zijn ervaring met biografisch onderzoek dat geheel of gedeeltelijk extern werd gefinancierd. Hij besprak hoe dit zijn verhouding tot de personen of families die het onderwerp van zijn studie waren, heeft beïnvloed en welke inbreng de externe partijen hadden bij zijn onderzoek. Hij maakte duidelijk dat ook wanneer er sprake is van externe financiering de onderzoeker niet de buikspreker is van de opdrachtgever: deze werkt vanuit zijn wetenschappelijke onafhankelijkheid en stelt zijn expertise ter beschikking terwijl hij zijn vrijheid van interpretatie en oordeel behoudt .

Marijke Huisman deelde haar ervaring als publiekshistoricus met onderzoek dat deels door studenten werd uitgevoerd in samenwerking met een externe partij zonder dat er sprake was van een opdracht of vergoeding. Zij vergeleek dit met een onderzoeksproject dat zij recent uitvoerde voor Centraal Boekhuis waarvoor de universiteit wèl betaald kreeg. Niet alleen kon zij daardoor deels worden vrijgesteld van onderwijs, het bleek dat juist het feit dat zij werd betaald voor de expertise die zij inbracht, haar veel meer autoriteit en onafhankelijkheid gaf.

Joep Schenk gaf een boeiend verslag van een stageproject bij Huis Doorn over de Duitse keizer Wilhelm en het nationaalsocialisme. Als docent begeleidde hij de studenten bij het onderzoek voor een tentoonstelling over dit onderwerp en werd hij betaald voor het schrijven van een begeleidende publicatie. Omdat het onderwerp onverwachts in de publiciteit kwam, haalde dit veel gevoeligheden naar boven. Dit was juist bijzonder waardevol omdat de studenten hierdoor leerden om te gaan met de verschillende belangen die rondom een dergelijk project kunnen spelen. Joep vond dan ook dat stages een brug slaan tussen wetenschap en samenleving en dat onderzoek in opdracht bij uitstek geschikt was om deze brug tot stand te brengen.

Voorafgaand aan deze praktijkvoorbeelden gaf Joost Dankers vanuit zijn ervaring als coördinator contractonderzoek een presentatie waarin hij betoogde dat onderzoek in opdracht een vorm van applied history bij uitstek is. Hij beargumenteerde waarom dit een waardevolle bijdrage aan de wetenschappelijke discussie vormt. In zijn visie voorziet dit onderzoek in opdracht bovendien in een duidelijke maatschappelijke behoefte en brengt het een nieuw en breed publiek in aanraking met een geschiedenis waar zij zelf deel van uitmaken.

De presentaties werden afgesloten met twee rondes van stellingen waarover een levendige discussie ontstond met het aanwezige publiek.

Joost Dankers, 24.10.22